2021г. Наука и образование в гражданской защите №2 (42)

МИНИСТЕРСТВО ПО ЧРЕЗВЫЧАЙНЫМ СИТУАЦИЯМ

РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

 

АКАДЕМИЯ ГРАЖДАНСКОЙ ЗАЩИТЫ  ИМЕНИ МАЛИКА ГАБДУЛЛИНА

 

 

 

 

№2 (42), 2021

  

НАУКА И ОБРАЗОВАНИЕ В ГРАЖДАНСКОЙ ЗАЩИТЕ

 

 

 

 

 

КОКШЕТАУ 2021

 

 

УДК 614.8 (082)

ББК 68.69 (5Каз)

 

Научный журнал «Наука и образование в гражданской защите»  № 2 (42), 2021 г.,июнь.

Издается с марта 2011 года.В 2011–2020 годах выходил под названием «Вестник Кокшетауского технического института».

Собственник:Академия гражданской защиты имени Малика Габдуллина МЧС Республики Казазстан.

Журнал зарегистрирован в Министерстве информации и общественного развития Республики Казахстан 25 июня 2021 г. Свидетельство №KZ37VPY00037096.

Дата и номер первичной постановки на учет № 11190-Ж,  14.10.2010 г.

 

Включен в перечень научных изданий, рекомендуемых Комитетом по обеспечению качества в сфере образования  и науки Министерства образования и науки  Республики Казахстан  для публикации основных результатов научной деятельности по техническим наукам и технологиям(приказ ККСОН МОН РК № 501 от 20.03.2018 г.).

 

Главный редактор:  Шарипханов С.Д.,  доктор технических наук, асс.профессор

Заместитель главного редактора:  Раимбеков К.Ж., кандидат физико-математических наук, асс.профессор

 

Состав редакционного совета:

Алешков М.В.,  доктор технических наук, профессор (РФ, г. Москва)

Байшагиров Х.Ж.,доктор технических наук (РК, г. Кокшетау)

Кошумбаев М.Б.,доктор технических наук (РК, г. Нур-Султан)

Мансуров З.А.,   доктор химических наук, профессор (РК, г. Алматы)

Сивенков А.Б., доктор технических наук, профессор(РФ, г. Москва)

Арифджанов С. Б., кандидат технических наук (РК, г. Нур-Султан)

Дабаев А.И.,  кандидат технических наук ( РК, г. Алматы)

Джумагалиев Р.М.,кандидат технических наук,профессор (РК, г. Алматы)

Камлюк А.Н., кандидат физико-математических наук, доцент (Республика Беларусь, г.Минск)

Тарахно А.В., кандидат технических наук, доцент (Украина, г. Харьков)

 

Состав редакционной коллегии:

Карменов К.К., кандидат технических наук,асс. профессор  (председатель);Альменбаев М.М.,кандидат технических наук;Жаулыбаев А.А.,кандидат технических наук;Захаров И.А., кандидат технических наук;Куанышбаев М.С., кандидат технических наук;Макишев Ж.К.,кандидат технических наук;Шахуов Т. Ж., кандидат технических наук;Шуматов Э.Г.,кандидат философских наук;Шумеков С.Ш.,кандидат педагогических наук.

 

Научный журнал «Наука и образование в гражданской защите» - периодическое издание, посвящённое вопросам обеспечения пожарной безопасности, предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций. Тематика журнала – теоретические и практические аспекты предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций; обеспечение пожарной  безопасности; проблемы обучения и др.

            Журнал предназначен для курсантов, магистрантов, адъюнктов, профессорско-преподавательского состава образовательных учреждений, научных и практических сотрудников, занимающихся решением вопросов защиты в чрезвычайных ситуациях, пожаровзрывобезопасности, а так же разработкой, созданием и внедрением комплексных систем безопасности.

 

Издано в авторской редакции

ISSN 2220-3311©Академия гражданской защиты имени Малика ГабдулинаМЧС

Республики Казахстан, 2021

 

МАЗМҰНЫ – СОДЕРЖАНИЕ – CONTENTS
ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ И ПРАКТИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ПРЕДУПРЕЖДЕНИЯ И ЛИКВИДАЦИИ ЧРЕЗВЫЧАЙНЫХ СИТУАЦИЙ
Ilyin Yu., SharipkhanovS., ArifjanovS., Zhaulybayev A.Risk management in the aftermath of earthquakes at critical infrastructure facilities through the use of mobile control points	4
Сугиров Д. У., Есеева Л. Б., Есболай Г. И., Акмурзаева Б. С.Аварийные ситуации, возникающие при ошибках проектирования и строительства жилых зданий	13
Ахметов Ж. Х.Организация и ведение гражданской обороны страны в условиях новых вызовов и угроз	23
Нурканов А. А.,  Шарипханов С. Д.,  КуанышбаевМ. С. О необходимости проведения специальной военной подготовки сотрудников органов гражданской защиты	33
ОБЕСПЕЧЕНИЕ ПОЖАРНОЙ И ПРОМЫШЛЕННОЙ БЕЗОПАСНОСТИ
Брушлинский Н. Н., Соколов С. В., Захаров И. А., Кусаинов А. Б.Организационно-управленческие исследования в сфере обеспечения пожарной безопасности городов и населенных пунктов Республики Казахстан	38
Дюсембинов Д. С., Жумагулова А. А., Лукпанов Р. Е.Особенности процесса газообразования в жаростойких бетонах	47
Шахуов Т. Ж., Куанышбаев М. С.Необходимость обучения действиям на пожаре при эвакуации маломобильных групп населения	53
Баймаганбетов Р.С., Сейдалин М.М., Мадиев Т. С.О необходимости применения сложных формул развития пожара	59
ПРОБЛЕМЫ ОБУЧЕНИЯ
KostangeldinovaА.A., YermaganbetovaS.K., GabdullinR.S.,  EvnievB. E.Applicationofcontextuallearningineducationalprocess	65
Камиева Г.К., Оразгалиева Л.М.Применение инновационных технологий в организации учебного процесса	73
Закиров А. К., Жаулыбаев А. А.Некоторые вопросы совершенствования обучения специалистов государственной системы гражданской защиты	80
Шуматов Э. Г., Шуматова М. М. Трансформация образования в условиях пандемии в контексте деятельностного подхода	86
Қуандықова А. Е.,  Тлеуберген М. А.Егеменді еліміздің  мемлекеттік қызмет жүйесінде адам ресурстарымен басқару	93

 

УДК: 614.83-614.87

Yu.Ilyin,S. Sharipkhanov, S. Arifjanov, A. ZhaulybayevRisk management in the aftermath of earthquakes at critical infrastructure facilities throughthe use of mobile control points

Ю. В. Ильин, С. Д. Шәріпханов, С. Б. Арифджанов, А. А. ЖаулыбаевҰтқыр басқару пункттерін пайдалану есебінен сындарлы инфрақұрылым объектілеріндегі жер сілкінісі салдарын жою кезіндегі тәуекелдерді басқару

Ю. В. Ильин, С.Д. Шарипханов, С. Б. Арифджанов, А. А. ЖаулыбаевУправление рисками при ликвидации последствий землетрясений на объектах критической инфраструктуры за счёт использования мобильных пунктов управления

Abstract. The article deals with statistical data of seismic zones in Central Asia and the Republic of Kazakhstan. Features of emergency situations development at critical infrastructure facilities are described. The relevance of the use of mobile control points in the elimination of the consequences of destructive earthquakes at these facilities is proved. A variant of using a 40-foot sea container as a mobile control point after technical modification of its design is proposed. The topological analysis of the initial control system and the control system using mobile control points is carried out.

Keywords:risk management, earthquakes, mobile control points, critical infrastructure facilities.

Аңдатпа.Мақалада Орталық Азия мен Қазақстан Республикасының сейсмикалық аймақтарының статистикалық деректері қарастырылады. Сындарлы инфрақұрылым объектілерінде төтенше жағдайлардың даму ерекшеліктері сипатталған. Осы объектілердегі қиратушы жер сілкіністерінің салдарын жою кезінде мобильді басқару пункттерін пайдаланудың өзектілігі дәлелденді. 40 футтық теңіз контейнерін оның дизайнын техникалық өзгертуден кейін мобильді басқару орны ретінде пайдалану ұсынылады. Мобильді бақылау нүктелерін қолдана отырып, бастапқы басқару жүйесі мен басқару жүйесіне топологиялық талдау жүргізілді.

Түйінді сөздер: тәуекелдерді басқару, жер сілкіністері, мобильді басқару пункттері, сыни инфрақұрылым объектілері.

Аннотация. В статье рассматриваются статистические данные сейсмических зон Центральной Азии и Республики Казахстан. Описаны особенности развития чрезвычайных ситуаций на объектах критической инфраструктуры. Доказана актуальность использования мобильных пунктов управления при ликвидации последствий разрушительных землетрясений на этих объектах. Предложен вариант использования 40-футового морского контейнера в качестве мобильного пункта управления после технической модификации его конструкции. Проведен топологический анализ исходной системы управления и системы управления с использованием мобильных контрольных точек.

Ключевые слова: управление рисками, землетрясения, мобильные пункты управления, объекты критической инфраструктуры.

 

УДК 66.013.8(075

Д. У. Сугиров, Л. Б. Есеева, Г. И. Есболай, Б. С. АкмурзаеваАварийные ситуации, возникающие при ошибках проектирования и строительства жилых зданий

Д. У. Сүгіров, Л. Б. Евсеева, Г. И. Есболай, Б. С. АкмурзаеваТұрғынүйғимараттарынжобалаужәне салу кезіндетуындайтынавариялықжағдайлар

D. U. Sugirov, L. B. Evseeva, G. I. Esbolay, B. S. AkmurzayevaEmergency situations arising from errors in the design and construction of residential buildings

Аннотация.В статье рассматриваются 20 случаев ошибок при проектировании и непосредственно при строительстве зданий и сооружений. Ошибки строительства могут привести к разрушению построек и к аварийным ситуациям. Рассмотрены часто встречающиеся ошибки строительства, а именно: ненадлежащее разграничение строения, отсутствие преемственности в системе усиления, здание незащищено от влаги, отсутствие разделительных ребер, ошибки при опалубочных работах, ошибки при установке арматуры, неправильная заливка бетона, слишком быстрый демонтаж опалубки, ошибки при кладке кирпичной стены, неточное расположение перемычек, ошибки в конструкции потолка, ошибки в ферме крыши, ошибки при укладке кровельного покрытия, неправильный монтаж оконных или дверных столярных изделий,  отсутствие изоляции террасы и балкона, ошибки при укладке пола, неправильное положение дымохода, строительство внешних перегородок, несовместимых с физикой здания, ошибки, допущенные при строительстве перегородок, слишком большое вмешательство в конструкцию дома при установке системы. В статье приведены меры по ликвидации последствий ошибок проектирования и строительства.

Ключевые слова: строительство, проектирование, ошибка, разрушение, авария, охрана труда, экология.

Аңдатпа.Мақаладажобалаукезіндежәнетікелейғимараттар мен құрылыстарды салу кезіндеқателіктердің 20 жағдайықарастырылады. Құрылысқателеріғимараттардыңбұзылуынажәнетөтеншежағдайларғаәкелуімүмкін. Құрылыстыңжиікездесетінқателіктеріқарастырылады, атапайтқанда: құрылымныңдұрысбөлінбеуі, күшейтужүйесіндегісабақтастықтыңболмауы, ғимаратылғалданқорғалмаған, бөлетінқабырғалардыңболмауы, пішіндеужұмыстарындағықателіктер, арматураныорнатудағықателер, бетондыдұрыстолтырмау, қалыптардытым тез бөлшектеу, кірпішқабырғасынтөсеукезіндегіқателер, секіргіштердіңдұрысорналаспауы, төбеқұрылымындағықателер, шатыржабынынтөсеукезіндегіҚателер, терезенемесеесікағашұсталарындұрысорнатпау, террассалар мен балкондыоқшаулаудыңболмауы., едендітөсеукезіндегіқателіктер, мұржаныңдұрысорналаспауы, ғимараттыңфизикасынасәйкескелмейтінсыртқыбөлімдерді салу, бөлімдерді салу кезіндежіберілгенқателіктер, жүйеніорнатукезіндеүйдіңқұрылысынатымкөпараласу. Мақаладажобалаужәнеқұрылысқателіктерініңсалдарынжоюшараларыкелтірілген.

Түйіндісөздер: құрылыс, жобалау, қате, бұзылу, авария, еңбектіқорғау, экология.

Abstract.The article deals with 20 cases of errors in the design and construction of buildings and structures. Construction errors can lead to the destruction of buildings and to emergency situations. The most common construction errors are considered, namely: improper delineation of the structure, lack of continuity in the reinforcement system, the building is unprotected from moisture, lack of dividing ribs, errors in formwork work, errors in the installation of reinforcement, incorrect pouring of concrete, too fast dismantling of the formwork, errors in the masonry of the brick wall, inaccurate location of lintels, errors in the design of the ceiling, errors in the roof truss, errors in the installation of roofing, incorrect installation of window or door joinery, lack of insulation of the terrace and balcony, errors in the laying

of the floor, the wrong position of the chimney, the construction of external partitions that are incompatible with the physics of the building, mistakes made in the construction of partitions, too much interference in the design of the house when installing the system. The article presents measures to eliminate the consequences of design and construction errors.

Keywords: construction, design, error, destruction, accident, labor protection, ecology.

 

УДК 614.8       

Ж. Х. Ахметов Организация и ведение гражданской обороны страны в условиях новых вызовов и угроз

Ж. Х. АхметовМемлекеттің жаңа қауіп-қатер және шақыру жағдайында азаматтық қорғауын енгізу және ұйымдастыру

J. H. Akhmetov Organization and conduct of the country`s civil defense in the face of new challenges and threats

Аннотация.Статья посвящена влиянию вызовов и угроз в сфере военной безопасности на организацию и ведение гражданской обороны Республики Казахстан. Рассмотрены виды и классификация угроз, как вызовы детерминировали новые угрозы. Предложен вариант принципиальной схемы действий органов управления, сил и средств гражданской обороны по их выявлению и устранению угроз безопасности с отражением содержания и последовательности осуществляемых мероприятий.

Ключевые слова: вызовы, угрозы, ядерный терроризм, ядерная контрабанда, грязные бомбы, климатическое и тектоническое оружие, стихийные бедствия, технологические катастрофы, организация и ведение гражданской обороны.

Аңдатпа.Мақалада, Қазақстан Республикасының Азаматтық қорғауды ұйымдастыру және енгізудегі қауіп-қатер және шақыру әсері, заманауи жағдайды ескере отырып кейбір жаңа шақыру және қауіп-қатер қауіпсіздік факторлары анықталды. Қауіптердің түрлері мен жіктелуі, сын-қатерлер жаңа қауіптерді қалай анықтағаны қарастырылады. Осы қауіп-қатер қауіпсіздігін жойылуын анықтау бойынша азаматтық қорғаныстың күш және құралын, басқару органдарының іс-әрекетінің принциптік схемасының түрлері ұсынылды.

Түйінді сөздер: шақыру, қауіп-қатер, ядролық терроризм, ядролық контрабанда, кір бомбалар, тектониялық және климаттық қару, пандемия, табиғи апат, технологиялық катастрофалар, азаматтық қорғанысты ұйымдастыру және енгізу.

Abstract.Taking into account the influence of modern conditions and factors, some new security challenges and threats affecting the organization and conduct of the civil defense of the Republic of Kazakhstan are identified in the article. The types and classification of threats are considered, and how challenges determined new threats. There is proposed a variant of the conceptual scheme of actions of command and control bodies, of the civil defense forces and means that are oriented to identify and eliminate these security threats.

Keywords: threats, challenges, nuclear terrorism, nuclear smuggling, dirty bombs, climate and tectonic weapons, pandemic, natural disasters, technological disaster, organization and conduct of the civil defense.

 

УДК  355.5

А. А. Нурканов,  С. Д. Шарипханов, М. С. КуанышбаевО необходимости проведения специальной военной подготовки сотрудников органов гражданской защиты

А. А. Нұрқанов, С. Д. Шәріпханов, М. С. ҚуанышбаевАзаматтық қорғау органдары қызметкерлерінің арнайы әскери даярлығын жүргізу қажеттігі туралы

A. A. Nurkanov,  S. D. Sharipkhanov,  M. S. KuanyshbayevOn the need for special military training of employees of civil protection bodies

Аннотация. Статья посвящена актуальным вопросам необходимости организации огневой подготовки в подразделениях Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан. Выявлены противоречия в нормативно-правовых актах, регламентирующих порядок ношения, хранения и применения огнестрельного и иного оружия и специальных средств. Рассмотрены правовые аспекты восстановления сотрудникам органов гражданской защиты права ношения, хранения и применения огнестрельного оружия. Предложены пути решения имеющихся проблем.

Ключевые слова: права сотрудников МЧС на огнестрельное оружие, огневая подготовка, чрезвычайное положение, военное положение, территориальная оборона, обеспечение боевой и мобилизационной готовности.

Аңдатпа.Мақала Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің бөлімшелерінде атыс дайындығын ұйымдастыру қажеттілігінің өзекті мәселелеріне арналған. Атыс қаруы мен өзге де қару мен арнайы құралдарды алып жүру, сақтау және қолдану тәртібін регламенттейтін нормативтік-құқықтық актілердегі қайшылықтар анықталды. Азаматтық қорғау органдары қызметкерлерінің атыс қаруын алып жүру, сақтау және қолдану құқығын қалпына келтірудің құқықтық аспектілері қаралды. Бар проблемаларды шешу жолдары ұсынылды.

Түйінді сөздер: ТЖМ қызметкерлерінің атыс қаруына құқықтары, атыс дайындығы, төтенше жағдай, әскери жағдай, аумақтық қорғаныс, жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігін қамтамасыз ету.

Abstract.The article is devoted to topical issues of the need to organize fire training in the departments of the Ministry of Emergency Situations of the Republic of Kazakhstan. Contradictions in the normative legal acts regulating the order of carrying, storage and use of firearms and other weapons and special means are revealed. The legal aspects of restoring the right to carry, store and use firearms to employees of civil protection bodies are considered. The ways of solving the existing problems are suggested.

Keywords: the rights of EMERCOM employees to firearms, fire training, state of emergency, martial law, territorial defense, ensuring combat and mobilization readiness.

 

УДК 614.842

Н. Н. Брушлинский¹, С. В. Соколов¹, И. А. Захаров², А. Б. Кусаинов²Организационно-управленческие исследования в сфере обеспечения пожарной безопасности городов и населенных пунктов Республики Казахстан

Н. Н. Брушлинский¹, С. В. Соколов¹, И. А. Захаров², А. Б. Кусаинов²Қазақстан Республикасының қалалары мен елді мекендерінің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы ұйымдастырушылық-басқарушылық зерттеулер

N. N. Brushlinsky¹, S. V. Sokolov¹, I. A. Zakharov²,  А. B. Kussainov²Organizational and managerial research in the field of fire safety of cities and settlements of the republic of Kazakhstan

Аннотация.В статье рассмотрено решение задачи, связанной с оценкой и выработкой подходов к повышению эффективности оперативной деятельности пожарных подразделений. Проведен краткий анализ нормативных документов, регламентирующие определение мест дислокации пожарных депо при проектировании объектов гарнизона противопожарной службы. Показаны экспериментальные расчеты среднего времени следования для всех городов Республики Казахстан. Приводятся основные этапы модернизации и адаптации компьютерной имитационной системы «КОСМАС» для условий функционирования гарнизона противопожарной службы на примере города Нур-Султан.

Ключевые слова: пожар, пожарные подразделения, время следования, поток вызовов, управление, имитационное моделирование.

Аңдатпа.Мақалада өрт сөндіру бөлімшелерінің жедел қызметінің тиімділігін арттыру тәсілдерін бағалау және әзірлеумен байланысты мәселенің шешімі қарастырылған. Өртке қарсы қызмет гарнизонының объектілерін жобалау кезінде өрт деполарының орналасу орындарын анықтауды реттейтін нормативтік құжаттарға қысқаша талдау жүргізілді. Қазақстан Республикасының барлық қалалары үшін орташа жүру уақытының эксперименттік есептері көрсетілген. Нұр-сұлтан қаласының мысалында өртке қарсы қызмет гарнизонының жұмыс істеу жағдайлары үшін "КОСМАС" компьютерлік Имитациялық жүйесін жаңғырту және бейімдеудің негізгі кезеңдері келтіріледі.

Түйінді сөздер: өрт, өрт сөндіру бөлімшелері, жүру уақыты, қоңырау ағыны, басқару, модельдеу.

Abstract.The article considers the solution of the problem related to the assessment and development of approaches to improving the efficiency of operational activities of fire departments. A brief analysis of the regulatory documents regulating the determination of the locations of fire depots in the design of the objects of the garrison of the fire service is carried out. Experimental calculations of the average travel time for all cities of the Republic of Kazakhstan are shown. The main stages of modernization and adaptation of the computer simulation system "KOSMAS" for the conditions of functioning of the garrison of the fire service are given on the example of the city of Nur-Sultan.

Keywords: fire, fire departments, follow-up time, call flow, management, simulation modeling.

 

УДК 691.335

Д. С. Дюсембинов, А. А. Жумагулова, Р. Е. ЛукпановОсобенности процесса газообразования в жаростойких бетонах

Д. С. Дюсембинов, А. А. Жумагулова, Р. Е. ЛукпановЫстыққа төзімді бетондарда газ түзілу процесінің ерекшеліктері

D. S. Dyusembinov, A. A. Zhumagulova, R. Y. LukpanovFeatures of the gas formation process in heat-resistant concrete

Аннотация.В данной статье приводится анализ структуры композиционного газобетона, изготовленного с применением полимерной эмульсии и комплексного модификатора. Установлено влияние полимерной эмульсии и комплексного модификатора на особенности формирования структуры композиционного газобетона. Повышается доля капиллярных пор, объясняемая ускорением процесса газообразования вследствие качественного омыления газообразователя в полимерной эмульсии. Изучаемый подход позволяет совершенствовать производство ячеистого бетона в направлении снижения его плотности и получения эффективных изделий для современных конструкций стен.

Ключевые слова: газобетон, микроструктура ячеистого бетона, композиционный газобетон, газообразование, поровая структура.

Аңдатпа. Бұл мақалада полимерлі эмульсия мен күрделі модификаторды қолдану арқылы жасалған композициялық газдалған бетонның құрылымына талдау жасаланды. Полимерлі эмульсия мен күрделі модификатордың композициялық газдалған бетонның құрылымын қалыптастыру ерекшеліктеріне әсері анықталды. Полимерлі эмульсиядағы газ түзгіштің жоғары сапалы сабындануына байланысты газдың пайда болу процесінің жеделдеуімен түсіндірілетін капиллярлық тесіктердің үлесі артады. Зерттелген тәсіл ұялы бетон өндірісін оның тығыздығын азайту және заманауи қабырға конструкциялары үшін тиімді өнімдер алу бағытында жақсартуға мүмкіндік береді.

Түйінді сөздер: газдалған бетон, ұялы бетонның микроқұрылымы, композициялық газдалған бетон, газ түзілуі, кеуек құрылымы.

Abstract.This article provides an analysis of the structure of composite aerated concrete made with the use of a polymer emulsion and a complex modifier. The influence of a polymer emulsion and a complex modifier on the features of the formation of the structure of composite aerated concrete is established. The proportion of capillary pores increases, which is explained by the acceleration of the gas formation process due to the high-quality saponification of the gas-forming agent in the polymer emulsion. The approach under study allows us to improve the production of cellular concrete in the direction of reducing its density and obtaining effective products for modern wall structures.

Keywords: aerated concrete, cellular concrete microstructure, composite aerated concrete, gas formation, pore structure.

 

УДК 614.84

Т. Ж. Шахуов, М. С. Куанышбаев Необходимость обучения действиям на пожаре при эвакуации маломобильных групп населения

Т. Ж. Шахуов, М. С. Куанышбаев Халықтыңжүріп-тұруышектеулітоптарынэвакуациялаукезіндеөрттегііс-қимылдардыүйретуқажеттілігі

T. Zh. Shakhuov, M. S. Kuanyshbayev The need for training on fire actions during the evacuation of low-mobility groups of the population

Аннотация.В статье рассматривается вопрос безопасности эвакуации маломобильных групп населения при пожаре и анализируется действующие в настоящее время методы решения данного вопроса. Указывается важность обучения как самих инвалидов правилам действия при пожаре, так и обучения персонала в учреждениях с нахождением таких групп граждан. В завершении авторским коллективом даны рекомендации по минимизации риска несчастных случаев с участием инвалидов в зданиях с массовым пребыванием людей.

Ключевые слова: действия при пожаре, эвакуация инвалидов, маломобильные группы населения, обучение мерам пожарной безопасности.

Аңдатпа.Мақаладаөрткезіндехалықтыңқауқары аз топтарынэвакуациялауқауіпсіздігімәселесіқарастырыладыжәнеқазіргіуақытта осы мәселенішешудіңқолданыстағыәдістеріталданады. Мүгедектердіңөздерінөрткезіндегііс-қимылережелерінеүйретудің, сондай-ақазаматтардыңосындайтоптары бар мекемелердеперсоналдыоқытудыңмаңыздылығыкөрсетіледі. Соңындаавторлықұжымадамдаркөпжиналатынғимараттардамүгедектердіңқатысуыменболатынжазатайымоқиғаларқаупіназайтубойыншаұсыныстарберді.

Түйіндісөздер:өрткезіндегііс-қимыл, мүгедектерді, халықтыңқауқары аз топтарынэвакуациялау, өртқауіпсіздігішараларынаоқыту.

Abstract.The article deals with the issue of safety of evacuation of low-mobility groups of the population in case of fire and analyzes the current methods of solving this issue. The importance of teaching both the disabled themselves the rules of action in case of fire, and the training of personnel in institutions with the presence of such groups of citizens is indicated. In conclusion, the authors team gave recommendations on minimizing the risk of accidents involving disabled people in buildings with a mass stay of people.

Keywords: actions in case of fire, evacuation of the disabled, low-mobility groups of the population, training in fire safety measures.

 

УДК 614.84       

Р. С. Баймаганбетов¹, М. М. Сейдалин¹, Т. С. Мадиев²О необходимости применения сложных формул развития пожара

Р.С. Баймағанбетов¹, М. М. Сейдалин¹, Т. С. Мадиев²Өрт дамуының күрделі формулаларын қолдану қажеттілігі туралы

R. S. Baimaganbetov¹, M. M. Seidalin¹, T. S. Madiev²On the need to use complex formulas for the development of fire

Аннотация. В статье рассмотрены геометрические параметры пожаров, влияющие на прогноз развития оперативной обстановки, инженерные расчеты элементарных и сложных площадей пожаров. Современные реалии требуют изменения методики расчета сил и средств, поскольку возникают спорные вопросы касательно правильности определения площади пожара. Действующие регламентирующие документы направлены на определение площади пожара в пределах помещения, условно сводятся к нераспространяющимся, а в реальных условиях пламя может получить распространение в смежное помещение через дверные проемы, щели, пустоты.  

Ключевые слова: пожар, геометрические параметры, площадь пожара, расчет сил и средств, сложные формы пожара.      

Аңдатпа: Мақалада жедел жағдайдың даму болжамына әсер ететін өрттердің геометриялық параметрлері, қарапайым және күрделі өрттердің инженерлік есептері қарастырылған. Қазіргі шындықтар күштер мен құралдарды есептеу әдістемесін өзгертуді талап етеді, өйткені өрт аймағын дұрыс анықтауға қатысты даулы мәселелер туындайды. Қолданыстағы, регламенттеуші құжаттар үй-жай шегіндегі өрт алаңын анықтауға бағытталған, шартты түрде таратылмайтындарға жинақталады, ал нақты жағдайларда жалын есік ойықтары, саңылаулар, қуыстар арқылы жапсарлас үй-жайға таралуы мүмкін.

Түйінді сөздер: өрт, геометриялық параметрлер, өрт алаңы, күштер мен құралдарды есептеу, өрттің күрделі формалары.

Abstract: The article discusses the geometric parameters of fires that affect the forecast of the development of the operational situation, engineering calculations of elementary and complex fire areas. Modern realities require a change in the method of calculating forces and means, since there are controversial issues regarding the correctness of determining the area of fire. The current regulatory documents are aimed at determining the area of the fire within the premises, conditionally reduced to non-spreading, and in real conditions, the flame can spread to the adjacent room through doorways, cracks, voids.

Keywords: fire, geometric parameters, fire area, calculation of forces and means, complex forms of fire.

 

UDC 378.147

А. A. Kostangeldinova¹, S. K. Yermaganbetova¹, R. S. Gabdullin¹,  B. E. Evniev²Application of contextual learning in educational process

А. А. Костангельдинова¹, С. К.Ермаганбетова¹, Р.С.Габдуллин¹, Б.Е. Евниев²Оқу жұмысында мәнмәтіндік оқытуды қолдану

А. А. Костангельдинова¹, С. К. Ермаганбетова¹, Р. С. Габдуллин¹, Б.Е. Евниев²Применение контекстного обучения в учебной деятельности

Abstract. The article is devoted to the problem of the essence and role of contextual learning in the professional development of a future specialist. The possibility of using contextual learning to prepare students for future professional activities, the importance of the practice-oriented focus of the mathematics course through the formation of motivational-value, cognitive, activity-based and reflective components of the mathematical competence of future specialists are considered.

Keywords: contextual learning, professional competence, practice-oriented tasks, mathematics course, component.

Аңдатпа. Мақала жас маманның кәсіби қалыптасуындағы мәнмәтіндік оқытудың мәні мен рөліне арналған.  Мәнмәтіндік оқытуды студенттерді болашақ кәсіби қызметіне дайындау үшін қолдану, болашақ мамандардың математикалық құзыреттілігінің уәждік-құндылық, когнитивтік, әрекеттік және рефлексивті компоненттерін қалыптастыру арқылы математика курсының практикалық бағдарлылығының маңыздылығы қарастырылады.

Түйінді сөздер: мәнмәтіндік оқыту, кәсіби құзыреттілік, практикаға бағдарланған есептер, математика курсы, компонент.

Аннотация. Статья посвящена проблеме сущности и роли контекстного обучения в профессиональном становлении будущего специалиста. Рассматриваются возможность применения контекстного обучения для подготовки студентов к будущей профессиональной деятельности, важность практико-ориентированной направленности курса математики посредством формирования мотивационно-ценностного, когнитивного, деятельностного и рефлексивного компонентов математической компетентности будущих специалистов.

Ключевые слова: контекстное обучение, профессиональная компетентность, практико-ориентированные задачи, курса математики, компонент.

 

УДК 378.016:004(574+560)

Г. К. Камиева, Л. М. ОразгалиеваПрименение инновационных технологий в организации учебного процесса

G. K. Kamiyeva, L. M. OrazgalyevaApplication of innovative technologies in the organization of the educational process

Г. К. Камиева, Л. М. ОразгалиеваБілім беру үдерісін ұйымдастыруда инновациялық технологияларды қолдану

Аннотация. Инновационные технологии все чаще используются в образовательных учреждениях для повышения качества обслуживания и достижения эффективных организационных результатов в контексте конкурентной международной среды.

Интеграция компьютерных технологий в образовательную систему зависит от их успешной разработки и применения, что является дорогостоящим и сложным процессом. Это исследование раскрывает сотрудничество между Казахстаном и Турцией в сфере информационных технологий и науки. Результаты и рекомендации могут быть применены в стратегиях развития образовательной, научной системы и представляют значительный интерес для казахстанской и турецкой научной и образовательной мысли.

Целью данного исследования является анализ вопросов, связанных с внедрением инновационных технологий в образовательную систему на примере Турции и Казахстана.

Ключевые слова:международное сотрудничество, информационные и коммуникационные технологии, образовательные технологии,  интеграция, инновации, высшее образование.

Abstract. Innovative technologies are increasingly used in educational institutions to improve the quality of service and achieve effective organizational results in the context of a competitive international environment.

The integration of computer technologies into the educational system depends on their successful development and application, which is an expensive and complex process. This study also reveals cooperation between Kazakhstan and Turkey in the field of information technology and science (on the example of Kazakhstan and Turkey). The results and recommendations can be applied in strategies for the development of the educational, scientific system and are of significant interest for Kazakh and Turkish scientific and educational thought.

The purpose of this study is to analyze the issues related to the implementation of information technologies in the educational system on the example of Turkey and Kazakhstan.

Keywords: international cooperation, educational technologies, information and communication technologies, integration, higher education.

Аңдатпа. Инновациялық технологиялар білім беру мекемелерінде қызмет көрсету сапасын жақсарту және бәсекеге қабілетті халықаралық орта жағдайында тиімді ұйымдастырушылық нәтижелерге қол жеткізу үшін жиі қолданылуда.

Компьютерлік технологияларды білім беру жүйесіне енгізу олардың сәтті дамуы мен қолданылуына байланысты, бұл қымбат және күрделі процесс. Бұл зерттеу сонымен қатар Қазақстан мен Түркия арасындағы ақпараттық технологиялар мен ғылым саласындағы ынтымақтастықты қарастырады. Нәтижелер мен ұсыныстар білім беру, ғылыми жүйені дамыту стратегиясында қолданылуы мүмкін, қазақ, түрік ғылыми және білім беру процесінде маңызды болып табылады. Бұл зерттеудің мақсаты - Түркия мен Қазақстанның мысалында білім беру жүйесіне ақпараттық технологияларды енгізуге байланысты мәселелерді талдау болып табылады.

Түйінді сөздер: халықаралық ынтымақтастық, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар, білім беру технологиялары,  интеграция,жоғары білім.

 

УДК 614.8.014  

А. К. Закиров, А. А. ЖаулыбаевНекоторые вопросы совершенствования обучения специалистов государственной системы гражданской защиты

А. К. Закиров, А. А. ЖаулыбаевАзаматтық қорғаудың мемлекеттік жүйесі мамандарын оқытуды жетілдірудің кейбір мәселелері

А.K. Zakirov, A.A. ZhaulybayevSome issues of improving the training of specialists of the state civil protection system

Аннотация.В статье рассматриваются вопросы подготовки и обучения должностных лиц государственных органов и организаций, не зависимо от форм собственности, в учебных заведениях и территориальных подразделениях уполномоченного органа в сфере гражданской защиты. Подготовка и обучение специалистов проводятся по утвержденной уполномоченным органов в сфере гражданской защиты учебной программе. Установлено, что данная учебная программа содержит общий перечень тем для всех обучаемых и не определяет конкретную тематику необходимую для изучения каждой отдельной категорией специалистов. Кроме этого продолжительность изучения учебного материала, предусмотренного учебной программой, по времени не обеспечивает прохождения полного курса обучения некоторых категорий специалистов. На основании чего, автором предлагается разработка индивидуальной учебной программы для каждой категории обучаемых.

Ключевые слова: гражданская защита, чрезвычайная ситуация, учебная программа, учебный процесс, обучение специалистов, службы гражданской защиты.

Аңдатпа. Бұл мақалада мемлекеттік органдар мен ұйымдардың меншік нысанына қарамастан лауазымды адамдарын азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органның оқу орындары мен аумақтық бөлімшелерінде даярлау және оқыту мәселелері қаралады. Мамандарды даярлау және оқыту азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен оқу бағдарламасы бойынша жүргізіледі. Бұл оқу бағдарламасы барлық студенттерге арналған тақырыптардың жалпы тізімін қамтитыны және мамандардың әрбір жеке санатын зерттеу үшін қажетті нақты тақырыпты анықтамайтындығы анықталды. Сонымен қатар, оқу бағдарламасында қарастырылған оқу материалын оқу ұзақтығы уақыт бойынша кейбір санаттағы мамандардың толық оқу курсын аяқтауын қамтамасыз етпейді. Осының негізінде автор студенттердің әр санаты үшін жеке оқу бағдарламасын әзірлеуді ұсынады.

Түйінді сөздер: азаматтық қорғау, төтенше жағдай, оқу бағдарламасы, оқу процесі, мамандарды даярлау, азаматтық қорғау қызметтері.

This article deals with the issues of training and training of officials of state bodies and organizations, regardless of the form of ownership, in educational institutions and territorial divisions of the authorized body in the field of civil protection. Training and training of specialists is carried out according to the curriculum approved by the authorized bodies in the field of civil protection. It is established that this curriculum contains a general list of topics for all trainees and does not define a specific topic necessary for the study of each individual category of specialists. In addition, the duration of the study of the educational material provided for in the curriculum does not provide for the completion of a full course of training for some categories of specialists. Based on this, the author suggests the development of an individual curriculum for each category of students.

Keywords: civil protection, emergency situation, curriculum, educational process, training of specialists, civil protection services.

 

УДК 101.1

Э. Г. Шуматов¹, М. М. Шуматова²Трансформация образования в условиях пандемии в контексте деятельностного подхода

Э. Г. Шуматов, М. М. ШуматоваІс-әрекеттік тәсіл контексттінде пандемия жағдайында білім беруді трансформациялау

E. G. Shumatov¹, M. M. Shumatova²Transformation of education in the context of the pandemic in the context of the activity approach

Аннотация.В данной статье осуществляется теоретико-методологический анализ социальных институтов воспитания и образования в условиях пандемии коронавирусной инфекции. Авторы показывают, что новый этап развития общества предполагает качественно иные детерминанты и факторы формирования социального института образования. В контексте деятельностного подхода обосновывается необходимость отказа от субъект-объектной и утверждение субъект-субъектной парадигмы социальной самоорганизации как основы формирования нового типа понимания образования как социального института.

Ключевые слова: образование, воспитание, пандемия, парадигма образования, дистанционные образовательные технологии, социальное пространство, социальное время.

Аңдатпа.Мақалада пандемия жағдайында тәрбие мен білім беруді трансформациялаудың әдіснамалық талдауы жүзеге асырылады. Автор қоғам дамуының жаңа кезеңі әлеуметтік білім беру институтын қалыптастырудың сапалық жағынан басқа детерминанттары мен факторларын қамтитынын көрсетеді. Субъект-объектіден бас тарту қажеттілігі және білім берудің мәнін түсінудің жаңа түрін қалыптастырудың негізі ретінде әлеуметтік ұйымның субъект-субъект парадигмасын бекіту негізделеді.

Түйінді сөздер: білім беру, тәрбие, пандемия, білім парадигмасы, қашықтықтан білім беру технологиялары, әлеуметтік кеңістік, әлеуметтік уақыт.

Abstract.The article provides a methodological analysis of the transformation of upbringing and education in the context of a pandemic. The author shows that the new stage of development of society involves qualitatively different determinants and factors of formation of the social institution of education. The author substantiates the necessity of rejecting the subject-object paradigm and approving the subject-subject paradigm of social organization as the basis for forming a new type of understanding of the essence of education.

Keywords: education, upbringing, pandemic, educational paradigm, distance learning technologies, social space, social time.

 

ӘОЖ: 351.512.122 (574)   

А. Е. Қуандықова,  М. А. ТлеубергенЕгеменді еліміздің  мемлекеттік қызмет жүйесінде адам ресурстарымен басқару

А. Е. Куандыкова,  М. А. ТлеубергенУправление человеческими ресурсами в системе  государственной службы независимой страны

A. E. Kuandykova, M. A. TleubergenHuman resources management in the public service system of an independent country

Аңдатпа.Аталған мақалада Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызмет жүйесінің қалыптасуы, дамуы мен кадрларды іріктеу мен тағайындаудың ерекшеліктері талданған.. Жалпы алғанда мемлекеттік қызмет саласындағы адами ресурстарды жоспарлау тұрақты негізде кадр құрамын басқару жүйесін жоспарлы түрде дамыту мен оның күнделікті қызметінің тиімділігіне қол жеткізу мақсатында аса маңызды болып табылады. Аталған ресурстарды жоспарлау кадр құрамын оңтайлы етумен бірге  қызметшілердің кәсіби дамуына да ықпал етуі тиіс. Сонымен бірге мемлекеттік қызметшілердің санын оңтайландыру жөніндегі шешімдерді іске асыруға мүмкіндік беретін және мемлекеттік қызметтің кадр әлеуетін ұтымды пайдалануға ықпал ететін ұсынымдар жан-жақты зерделенеді

Түйінді сөздер:мемлекеттік қызмет, адам ресурстары, басқару, сыбайлас жемқорлық, іріктеу, жүйе, міндет.

Аннотация: В статье анализируются процесс становления, развития и особенности системы упарвления персоналом, отбор и продвижение кадров горсударственной службы Республики Казахстан. В целом планирование человеческих ресурсов в сфере государственной службы является важнейшим в целях планомерного развития системы управления кадровым составом на постоянной основе и достижения эффективности его повседневной деятельности. Планирование данных ресурсов должно способствовать как оптимальному кадровому составу, так и профессиональному развитию служащих. При этом будут детально изучены рекомендации, которые позволят реализовать решения по оптимизации количества государственных служащих и способствовать рациональному использованию человеческих ресурсов на государственной службе.

Ключевые слова: государственная служба, человеческие ресурсы, управление, коррупция, отбор, система, защита.

Abstract.This article analyzes the peculiarities of the formation, development and selection of the civil service in the Republic of Kazakhstan. In general, the planning of human resources in the field of civil service is extremely important in order to systematically develop the Personnel Management System on a permanent basis and achieve the effectiveness of its daily activities. Planning of these resources should contribute to the professional development of employees, as well as optimize the staff. At the same time, recommendations that will allow to implement decisions to optimize the number of civil servants and promote the rational use of human resources in the civil service will be studied in detail.

Keywords: public service, human resources, management, corruption, selection, system, task.